ควรปฏิบัติตัวอย่างไรเมื่อต้องใช้ชีวิตกับผู้ป่วยซึมเศร้า
“ภาวะซึมเศร้า” ทุกวันนี้ เราทุกคนเห็นข่าวกับผู้ป่วยซึมเศร้าจำนวนมาก เช่น ผู้ป่วยฆ่าตัวตายเพราะโรคซึมเศร้า แทงแฟนจนตายคาดจากโรคซึมเศร้าและข่าวอื่น ๆ อีกมากมาย คุณเคยสงสัยหรือไม่ว่าภาวะซึมเศร้านี้เป็นอย่างไร? อะไรเป็นเหตุ เห็นบางคนพูดว่า เป็นได้ทุกคนจริงหรือ ? โรคซึมเศร้าง่ายจริงหรือ? มาดูกันเลยละกัน
อันดับแรก มารู้จักโรคซึมเศร้ากันก่อน อาการซึมเศร้าเป็นโรคที่สามารถเกิดขึ้นได้ในช่วงชีวิตของบุคคล เช่นเดียวกับโรคทางกายอื่น ๆ เช่น เบาหวาน และความดันโลหิตสูง การเป็นโรคซึมเศร้าไม่ได้หมายความว่าคนที่กำลังอ่อนแอ ล้มเหลว หรือไร้ความสามารถ แต่มันเป็นแค่ความเจ็บป่วย อาจเกิดขึ้นจากสาเหตุต่าง ๆ เช่น การสูญเสีย การหย่าร้าง ความผิดหวัง และเกิดขึ้นเองโดยธรรมชาติโดยไม่มีสาเหตุใด ๆ ปัจจุบันโรคนี้สามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยยา การบำบัดทางจิตหรือทั้งสองอย่างรวมกัน
ภาวะซึมเศร้าคืออะไร
ภาวะซึมเศร้าทางคลินิก หมายถึง ภาวะซึมเศร้าที่เป็นมากกว่าอารมณ์เศร้า สาเหตุที่พบบ่อยที่สุด ที่กระตุ้นให้เกิดภาวะซึมเศร้า ได้แก่ การมีความเสี่ยงทางพันธุกรรม สภาพจิตใจ และสถานการณ์ที่ไม่พึงประสงค์ที่มีอยู่ร่วมกันเป็นปัจจัยทั้งสาม
ปัจจัยที่เอื้อให้เกิดภาวะซึมเศร้าในผู้ป่วยซึมเศร้า
- อาการซึมเศร้าเกิดจากความเครียด อย่างไรก็ตามคนที่ไม่มีญาติที่เคยป่วยเป็นผู้ป่วยซึมเศร้า ก็อาจเป็นโรคนี้ได้ มักพบว่าผู้ป่วยโรคนี้มีระดับสารเคมีผิดปกติ ที่เซลล์สมองผลิตเพื่อรักษาสมดุลทางอารมณ์
- สภาพจิตใจที่เกิดจากการอบรมเลี้ยงดู ก็เป็นอีกปัจจัยเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้าเช่นกัน คนที่ขาดความภาคภูมิใจในตนเอง มองตัวเองและโลกที่พวกเขาคิดในแง่ลบอยู่ตลอดเวลา ทำให้พวกเขามีแนวโน้มที่จะป่วยมากขึ้น
- การรับมือกับสถานการณ์ที่เลวร้าย เช่น หากชีวิตพบกับการสูญเสียครั้งใหญ่ จะต้องเจ็บป่วยเรื้อรัง ความสัมพันธ์กับคนใกล้ชิดไม่ราบรื่น หรือจำเป็นต้องเปลี่ยน อาจทำให้อาการซึมเศร้าแย่ลงได้
มาดูอาการซึมเศร้ากัน
- อาการซึมเศร้า มีลักษณะเป็นอารมณ์เศร้า มืดมน หงุดหงิด กังวลใจหรือไม่สบายใจ
- ขาดความสนใจสิ่งรอบข้างหรือสิ่งที่เคยสนุกในอดีต
- น้ำหนักลดหรือเพิ่มความอยากอาหาร
- นอนไม่หลับหรือนอนมากกว่าปกติ
- ผู้ที่เป็นโรคซึมเศร้าจะรู้สึกผิด สิ้นหวัง หรือเห็นคุณค่าในตนเอง
- ขาดสมาธิ ตัดสินใจไม่ได้ ความจำเสื่อม
- เมื่อยล้า อ่อนเพลีย ไม่มีเรี่ยวแรง
- วิตกกังวลไม่อยากทำกิจกรรมใด ๆ
- คิดแต่เรื่องตายอยากฆ่าตัวตาย
มาถึงคำถามในหัวข้อหลักของเรา เราควรทำอย่างไร ควรทำสิ่งใด และสิ่งใดไม่ควร
จะทำอย่างไร
- เชิญผู้ป่วยลุกขึ้นและทำกิจกรรมที่เคลื่อนไหว ไม่ว่าจะเป็นกีฬาเบา ๆ เล่นเกมส์ ทำงานศิลปะ นอกจากจะลดโอกาสการคิดสูงแล้ว และกิจกรรมทางกายที่หดหู่ใจยังปล่อยสารแห่งความสุขเช่นเอ็นดอร์ฟิน
- ฟังด้วยความตั้งใจและทัศนคติสบาย ๆ ไม่ยืนกรานและไม่ได้ตัดสินใจแทน ทั้งนี้เพราะคนที่เป็นโรคซึมเศร้ามักจะคิดว่าตนเองเป็นภาระของผู้อื่น ทำให้พวกเขารู้สึกว่ามีคนต้องการฟังและไม่กดดันหรือตัดสินพวกเขา สร้างความไว้วางใจและบรรยากาศสบาย ๆ ให้ผู้ป่วยได้บอกสิ่งที่ต้องการจะพูดอย่างเต็มที่ เพราะบางทีเขาอาจจะมีความคิดอยากจะทำร้ายตัวเองหรืออยากจะตายถ้าคนรอบข้างเขามีโอกาสได้ฟัง จะสามารถป้องกันความโชคร้ายที่อาจเกิดขึ้นได้ทันท่วงที
สิ่งที่ไม่ควรทำ
- อย่าไล่ผู้ป่วยซึมเศร้าให้ไปวัดเพื่อฟังธรรมหรือทำจิตใจให้สงบโดยอยู่เคียงข้างเ พราะผู้ป่วยซึมเศร้าจะรู้สึกได้ทันทีว่าไม่มีที่พึ่ง หรือรู้สึกว่าตัวเองน่ารำคาญ ยิ่งทำให้พวกเขารู้สึกไม่มีค่า และไม่อยากอยู่
- อย่าแสร้งทำเป็นไม่ได้ยิน หรือไม่อยากคุยเวลาคนไข้พูดถึงอยากตาย หลายคนคิดว่าการพูดหรือพูดคุยเรื่องการฆ่าตัวตายกับผู้ป่วยที่เป็นโรคซึมเศร้าอาจเป็นสิ่งล่อใจให้พวกเขาทำเช่นนั้น หรือชี้โพรงให้กระรอก แต่จริง ๆ แล้วถ้าคนไข้บอกว่าอยากตายแล้วคนใกล้ตัวกลับต่อต้านหรือแกล้งทำเป็นไม่สนใจให้คนไข้หยุดคิด หรือพูดประมาณว่า “อย่าคิดมาก” เพียงแต่ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกแย่ลงมากจนไม่ฟังความหงุดหงิดของพวกเขา จะไม่มีวันเข้าใจเขาจริง ๆ
- อย่ากดดันและเร่งรีบ หากผู้ป่วยยังไม่ดีขึ้น อย่าพูดหรือทำให้รู้สึกว่า “เมื่อไหร่จะหายดี” เพราะผู้ป่วยจะรู้สึกกดดันและผิดหวังมากขึ้นหากอาการเพิ่งเริ่มดีขึ้น ความเครียดเหล่านี้จะทำให้จิตใจของผู้ป่วยซึมเศร้าแย่ลง และอาจหนักกว่าเดิม
เราคงได้รู้จักภาวะซึมเศร้ามากขึ้น และรู้วิธีการรับมือกับผู้ป่วยซึมเศร้ามากขึ้นแล้ว ต้องบอกว่าคนที่ป่วยเป็นโรคนี้ก็ไม่ได้ต่างจากคนทั่วไปมาก เพียงแต่สารเคมีในสมองของเขามีความผิดปกติ ทำให้อารมณ์ความรู้สึกของผู้ป่วยซึมเศร้ามีความอ่อนไหว แต่หากเราเข้าใจ การใช้ชีวิตกับพวกเขาก็ไม่ใช่เรื่องยาก อ่านบทความที่น่าสนใจ ชีวิตสุขสันต์
